منظور از بازارساز خودکار (AMM) در بازار رمزارزها چیست؟

زمانی که یونی‌سواپ در سال 2018 آغاز به کار کرد،‌ به اولین پلتفرم غیرمتمرکزی تبدیل شد که به طور موفقیت‌آمیزی سیستم بازارساز خودکار را عملیاتی کرد. یک بازارساز خودکار (automated market maker)‌ یک پروتکل زیربنایی است که تمام صرافی های غیرمتمرکز (DEXs)‌ را سامان می دهد. به بیان ساده،‌ آنها سازوکارهای معاملاتی خودکاری هستند که نیاز به صرافی های متمرکز و تکنیک های بازارسازی مرتبط با آن را منتفی می کنند. در این مقاله ی راهنما روش‌های کاری بازارسازهای خودکار را بررسی می کنیم. اما ابتدا بگذارید نگاهی به بازارسازها بیندازیم.

 

بازارساز چیست؟

یک صرافی متمرکز بر کارهای معامله گران نظارت می کند و یک سیستم خودکار را ایجاد می کند تا از انطباق صحیح سفارش های معاملاتی اطمینان حاصل کند. به بیان دیگر، وقتی معامله گر الف تصمیم میگیرد یک بیت‌کوین را به قیمت 60هزار دلار بخرد، صرافی اطمینان حاصل می کند  که معامله‌گر الف یک معامله‌گر دیگر پیدا خواهد کرد که تقاضای فروش یک بیت‌کوین با همان نرخ را دارد. در واقع صرافی متمرکز واسطه ی بین معامله‌گر الف و ب خواهد بود. کار این سیستم این است که این فرایند انطباق بین سفارش‌ها را در کمترین زمان و بدون اشتباه انجام دهد.

خب حالا اگرصرافی نتواند سفارشهای مناسب برای درخواست های خرید و فروش را به صورت آنی پیدا کند چه می شود؟

در چنین زمانهایی می گوییم نقدینگی در آن نوع از دارایی و رمزارزهای مورد نظر کم است. از دیدگاه معاملاتی نقدینگی یعنی این که چقدر راحت بتوان یک دارایی را خرید و فروش کرد. نقدینگی بالا یعنی بازار فعال است و تعداد زیادی معامله‌گر وجود دارند که در حال خرید و فروش یک دارایی را رمز ارز خاص هستند. از آن طرف، نقدینگی پایین به معنای فعالیت کمتر و سخت تر بودن خرید و فروش یک دارایی است.

وقتی نقدینگی پایین است لغزش ها شروع به رخ دادن می کنند. به بیان دیگر، قیمت یک دارایی قبل از انجام معامله به اندازه ی زیادی دچار تغییر می شود. این اتفاق معمولا در بازارهای پر جنب و جوشی مانند بازار کریپتو رخ می دهند. بهمین خاطر صرافی ها باید مراقب باشند که تراکنش ها به صورت آنی انجام شوند تا افت ناگهانی قیمتها کمتر شود.

برای دستیابی به یک سیستم معاملاتی سیال،‌صرافی های متمرکز به معامله‌گران حرفه ای یا موسسات مالی متکی هستند تا نقدینگی مورد نیاز برای جفت ارزهای معاملاتی را تهیه کنند. این نهادها برای انطباق صحیح سفارشهای معامله‌گران خرده پا، ‌چندین سفارش خرید و فروش ایجاد می کنند. با این کار صرافی می تواند مراقب باشد که در طرف مقابل یک معامله،‌ همیشه پیشنهادی وجود دارد. در این سیستم، تامین کنندگان نقدینگی نقش بازارساز را بر عهده دارند. به عبارت دیگر بازارسازی به معنای فرایندی است که برای تامین نقدینگی برای جفتهای معاملاتی مورد نیاز است.

بازار ساز خودکار چیست؟

برخلاف صرافی های متمرکز، DEXها در پی حذف تمام فرایندهای واسطه ای درگیر در معاملات رمزارزها هستند. آنها از سیستم های انطباق سفارشها یا زیرساخت های حفاظتی پشتیبانی نمی کنند. منظور از زیرساختهای حفاظتی جایی است که صرافی ها از تمام کلیدهای خصوصی کیف پولها نگهداری می کنند. به این ترتیب صرافی های غیرمتمرکز بر استقلال و خودکار بودن تاکید دارند به طوری که کاربران بتوانند معاملات را مستقیما از کیف پول های غیر رسمی خود آغاز کنند، کیف پول هایی که که در آن کلید خصوصی تحت کنترل خود افراد است.

همچنین صرافی های غیرمتمرکز پروتکل های خودکار به نام AMM ها را جایگزین سیستم های انطباق سفارش و ثبت سفارش کرده اند. این پروتکل ها از قراردادهای هوشمند (نرم افزاهای خودکار) استفاده می کنند تا قیمت دارایی های دیجیتال را تعیین و نقدینگی را تامین کنند. در اینجا این پروتکل نقدینگی را درون قراردادهای هوشمند تجمیع می کنند. در واقع کاربران از نظر فنی در برابر یک طرف دیگر به معامله نمی پردازند و بجای آن، آنها در مقابل نقدینگی قفل شده در قراردادهای هوشمند در حال معامله هستند. به این قراردادهای هوشمند عموما استخر نقدینگی گفته می شود.

در مبادلات سنتی تنها افراد یا شرکتهای با ارزش دارایی خالص بالا می توانند نقش تامین کننده ی نقدینگی را بر عهده بگیرند. اما در AMM‌ها هر نهادی می تواند تامین کننده‌ی نقدینگی باشد به شرطی که بتواند الزامات کدگذاری شده در قرارداد هوشمند را برآورده کند. چند نمونه از AMM ها عبارتند از Uniswap، Balancer و Curve.

AMM‌ها چگونه کار می کنند؟

ابتدا باید دو نکته ی مهم را در مورد بازارسازهای خودکار بدانید:

جفت ارزهای معاملاتی که شما به طور طبیعی در صرافی های متمرکز می بینید، در AMMها هم به شکل استخر نقدینگی وجود دارند. یعنی اگر می خواهید اتر را با تتر مبادله کنید باید یک استخر نقدینگی ETH/USDT پیدا کنید. هر کسی می تواند در نقش یک بازارساز اختصاصی، نقدینگی این استخرها را با سپرده‌گذاری هر دو دارایی ارائه شده دراستخر تامین کند. مثلا اگر شما بخواهید برای یک استخر ETH/USDT تامین نقدینگی کنیدباید نسبت مشخصی از اتریوم و تتر را واریز کنید.

برای اطمینان از متعادل ماندن حداکثری نسبت دارایی ها در استخر نقدینگی و برای حذف اختلاف قیمت دارایی های تجمیع شده درون استخر، بازارسازهای خودکار از معادلات ریاضی از پیش تعیین شده استفاده می کنند. مثلا یونی‌سواپ و تعدادی از پروتکل‌های صرافی دیفای از معادله ی ساده‌ی x*y=k استفاده می کنند تا ارتباط ریاضی بین دارایی های مشخص موجود در استخرهای نقدینگی را تنظیم کنند. در واقع استخرهای نقدینگی یونی‌سواپ همیشه حالتی را حفظ می کنند که در آن حاصلضرب قیمت دارایی الف و ب همیشه برابر با یک عدد ثابت باشد.

برای فهم این مطلب استخر نقدینگی اتریوم/تتر را بررسی می کنیم. وقتی اتر توسط معامله‌گران خریده می شود، آنها تتر به استخر اضافه می کنند و اتر را از استخر خارج می کنند. این کار باعث کاهش  مقدار اتر در استخر می شود که به نوبه ی خود باعث افزایش قیمت اتر می شود تا تعادل معادله ی x*y=k حفظ شود. در مقابل چون تتر بیشتری وارد استخر شده،‌قیمت تتر کاهش می‌یابد. وقتی تتر خریده می شود، معکوس فرایند بالا رخ می دهد، قیمت اتر کاهش یافته و قیمت تتر افزایش می‌یابد.

وقتی سفارش های بزرگ در AMM ثبت شود و مقدار قابل توجهی از یک توکن از استخر حذف یا به آن اضافه شود، احتمالا اختلاف قیمت قابل توجهی بین قیمت در استخر و قیمت بازار آن در صرافی های متمرکز ایجاد می شود. برای مثال قیمت بازار اتریوم ممکن است 4000 دلار باشد اما در یک استخر 3850دلار باشد زیرا شخصی مقدار زیادی اتریوم به یک استخر اضافه کرده و همزمان توکن دیگری را خارج کرده است.

در این حالت به نوعی اتریوم در این استخر با تخفیف معامله شده و فرصت آربیتراژ ایجاد می شود. معامله‌ی آربیتراژ به معنای یافتن تفاوت بین قیمت یک دارایی در صرافیهای متعدد، خرید آن در پلتفرم ارزانتر و فروش آن در پلتفرمی که کمی گرانتر است. در AMM معامله‌گران آربیتراژ انگیزه ی اقتصادی دارند که دارایی‌هایی را پیدا کنند که با تخفیف در استخرهای نقدینگی معامله می شوند و آنها را می خرند تا زمانی که قیمت دارایی معادل قیمت بازار شود.

دانش مربوط به بازارسازهای خودکار به همین جا محدود نمی شود و لازم است فعالین بازار به مطالعه در این زمینه ادامه دهند. ما نیز تلاش خواهیم کرد مباحث دیگری در این زمینه را در مقالات آموزشی دیگری در آینده ارائه کنیم.

 

منبع:Yahoo Finance