ما غیراقتصاددان ها و مردم معمولی در سیستم مالی فعلی طوری قرار گرفته ایم که ماهی در دریا قرار دارد. تقریبا تمام عمر ما در سیستم مالی متمرکز یا اصلاحا CeFi گذشته است. از وقتی به یاد می آوریم امور مالی ما در کنترل بانک ها و کنترل آنها هم تحت مدیریت بانک مرکزی و دولت بوده و اصولا هر چیزی که یک مدیریت مرکزی داشته به نظر ما با سر و سامان تر و مرتب تر به نظر می رسیده است. اما در حدود دو دهه پیش کار به حدی بالا گرفت و این تمرکز قدرت امور مالی چنان از حد گذشت که بسیاری را وسوسه ی سوء استفاده از این قدرت، فریب داد و پنهان کاری و پیچیده سازی های بیهوده در وام های مسکن و اصولا کل سیستم مالی، به بحران مالی سال 2008 انجامید که اگر دخالت دولت آمریکا و باقی دولتهای بزرگ نبود، بانک های بسیار بیشتری در جهان به ورشکستگی می افتادند.
بعد از آن ماجرا بود که امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) به عنوان سیستمی که مدعی ارائه ی شفافیت و کنترل است، آغاز به کار کرد. دیفای امنیت خود را از طریق ثبت همه چیز بر بستر بلاکچین تامین می کند و دارایی های آن در سال های اخیر بازدهی بیشتری نسبت به سیستم مالی متمرکز و بانکها داشته است. اما بهرحال این سیستم عمر چندانی ندارد و هنوز مرزهای بین CeFi و DeFi هنوز چندان واضح نیست. قبلا در مقاله های مختلفی در بلاگ مهران بیت به بررسی دیفای و ویژگی های آن پرداخته ایم و در این نوشتار سعی می کنیم کمی به این بخش CeFi یا Centralized Finance نور بتابانیم.
پیشینه ی CeFi (امور مالی متمرکز)
امور مالی متمرکز یا سیفای ابتدا در بین النهرین باستان اختراع شد. از چندین هزار سال پیش از آن انسان ها از کالاها و دارایی ها، طلا و اخیرا از پول های فیات به عنوان ارز استفاده کرده اند. در این تاریخچه می بینیم که گاهی یک ارز می تواند دارای ارزش ذاتی باشد مثل زمانی که از قطعات زمین به عنوان ارز استفاده می شد، یا اینکه دارای ارزش نسبی باشد مثل پول فیات. در هر صورت هر سیستمی که در هر دوره ی تاریخی برقرار شده و هر تلاشی که برای ایجاد یک ارز و سیستم مالی پایدار و با ثبات صورت گرفته بر پایه ی یک نهاد متمرکز استوار بوده است، مانند یک دولت که از ارزش مالی ارز خود حمایت می کند و یک نیروی نظامی تحت فرمان خود دارد.
ظهور DeFi (امور مالی غیرمتمرکز)
همان طور که سیفای نشان داد ارزها را می توان با استفاده از یک ارزش نسبی هم ارزش گذاری کرد که این ارزش ارتباطی به ارزش ذاتی آن نداشته باشد و حتی ممکن است ارزش ذاتی آن یک ورق کاغذ و در حد صفر باشد. بلاکچین ها با ماهیتی غیرمتمرکز و بدون مجوز این مفهوم ارزش نسبی را در خود اقدام کردند. همچنین یک نوآوری دیگر صنعت بلاکچین امکان پذیر کردن انتقال و تجارت دارایی های مالی بدون نیاز به واسطه های قابل اعتماد است. علاوه بر این به لطف ابداع قراردادهای هوشمند، دیفای در حال انجام تخصصی ترین امور و خدمات مالی است. این روزها دیگر صنعت امور مالی غیرمتمرکز از اکثر محصولات موجود در سیستم مالی متمرکز سنتی پشتیبانی می کند: مبادله ی دارایی ها، وام، معاملات اهرمی، رای گیری حاکمیتی غیرمتمرکز و حتی استیبل کوین ها و دامنه ی این خدمات به شدت در حال گسترش است و دارد به بازار ابزارهای مشتقه و معاملات آپشن گسترش پیدا می کند.
بر خلاف امور مالی متمرکز سنتی، دیفای سه ویژگی متمایز ارائه می دهد: اول شفافیت. در دیفای کاربر می تواند قوانین موجود را به دقت بررسی کند. به این طریق می توان از توافقات محرمانه، معاملات پشت پرده و تمرکز بیش از حدی که در سبفای و امور مالی متمرکز وجود دارد، اجتناب کرد.
دوم کنترل کامل. دیفای کاربران را قادر می سازد تمام دارایی هایش را در کیف پول خود نگه دارد و کسی بدون اجازه ی او نمی تواند دارایی های او را دستکاری یا جابجا کند یا از بین ببرد.
سوم قابلیت دسترسی. فقط با داشتن یک کامپیوتر یا گوشی و خط اینترنت و کمی دانش فنی هم می توانید به تقریبا تمام جهان خدمات ارائه کنید و هم خدمات مالی دریافت کنید.
