ارز دیجیتال اتریوم چیست؟

اتریوم (Ethereum) با نماد اختصاری ETH، به عنوان واحد پولی شبکه و همچنین راهی برای پرداخت هزینه‌ها و کارمزدها در نظر گرفته می‌شود. بنابراین هر چقدر که مقبولیت شبکه اتریوم افزایش پیدا کند، از نظر تئوری ارزش اتر هم افزایش خواهد یافت.
در بین اعضای جامعه ارزهای دیجیتال، به ارز دیجیتال شبکه اتریوم، همان اتریوم هم گفته می‌شود، اما در حقیقت نام آن اتر است. بنابراین اگر جایی «خرید اتریوم (ETH)»، «تحلیل اتریوم» و … را دیدید، منظور همان اتر است.
در ساده‌ترین تعریف، اتریوم (ETH) یک زیرساخت آزاد مبتنی بر فناوری بلاک چین است که می‌توان روی آن برنامه‌های کامپیوتری غیرمتمرکز را اجرا کرد. غیرمتمرکز بودن اتریوم یعنی این سیستم به‌تنهایی متعلق به هیچ‌کس نیست و آن را یک یا چند شخص خاص کنترل نمی‌کنند. همه می‌توانند مالک این شبکه باشند و همه می‌توانند در کنترل آن نقش داشته باشند. به‌لطف ساختار توزیع‌شده و غیرمتمرکز Ethereum، پس از پیاده‌سازی یک برنامه روی شبکه Ethereum، این برنامه دیگر قابل‌توقف و دستکاری نیست، حتی اگر خود خالق آن بخواهد.
وب‌سایت رسمی اتریوم هم این پروژه را این‌گونه تعریف کرده است: «اتریوم (ETH) یک بستر غیرمتمرکز برای اجرای قراردادهای هوشمند است. هیچ‌گونه احتمال از کارافتادگی، سانسور، تقلب یا دخالت افراد شخص ثالث برای برنامه‌هایی که روی این شبکه اجرا می‌شوند، وجود ندارد.»

هدف اتریوم چیست؟

وقتی از جوزف لوبین (Joseph Lubin)، یکی از توسعه‌دهندگان اصلی Ethereum، درباره هدف از ایجاد این شبکه سؤال کردند، در جواب گفت:

اتریوم ایجاد شد تا برای انجام امور زندگی‌مان به هیچ بانک، شرکت و نهاد دیگری به‌جز خودمان نیاز نداشته باشیم.

مقاله معرفی (ایده) یا همان وایت پیپر (Whitepaper) این پروژه در سال ۲۰۱۳ منتشر شد و در سال ۲۰۱۵ رسماً شبکه Ethereum شروع به کار کرد. ایده‌پرداز اصلی این پروژه، یک جوان روسی – کانادایی به‌نام ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) است که از حامیان بیت کوین بود و با الهام از بیت کوین ایده «غیرمتمرکز کردنِ همه چیز» را ارائه داد.

غیرمتمرکز کردن همه چیز

برای درک بهتر اتریوم، برنامه‌ای مانند تلگرام یا اینستاگرام را در نظر بگیرید. امروزه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از این برنامه‌های مفید برای ارتباط و پیام‌رسانی استفاده می‌کنند. اما یک مسئله بسیار بنیادین درباره آنها وجود دارد که کمتر کسی به آن توجه می‌کند: این برنامه‌ها متمرکز هستند. مثلاً اینستاگرام متعلق به شرکت فیس‌بوک است. این شرکت مطابق با سیاست‌های خود ممکن است مطالبی را حذف کند، دسترسی برخی افراد را مسدود کند یا حتی داده‌های خصوصی کاربران را بفروشد. از نظر تئوری با Ethereum، این بستر غیرمتمرکز، می‌توان اینستاگرامی ایجاد کرد که به‌جای فیس‌بوک، مالک حقیقی آن همان کاربرانش باشند و داده‌های خود را فقط خودشان کنترل کنند.
البته نباید فراموش کرد Ethereum هنوز در ابتدای راه قرار دارد و حداقل در مقطع فعلی مشکلات فنی آن اجازه نمی‌دهند سیستم بزرگی مانند اینستاگرام را روی آن بسازیم. به‌عنوان یک نمونه دیگر، با کمک این شبکه (در صورت وجود برخی شرایط لازم) می‌توان انتخابات آزاد و شفاف برگزار کرد؛ انتخاباتی که در آن امکان تقلب وجود نداشته باشد.
هر خدمت متمرکز دیگری را می‌توان با Ethereum غیرمتمرکز کرد. امور مهمی ازجمله پرداخت‌ها، بیمه،‌ رأی‌گیری، بانکداری، وام‌دهی و بسیاری از خدماتی که اکنون واسطه‌ها انجام می‌دهند، با این شبکه غیرمتمرکز خواهند شد.

شباهت‌های اتریوم و بیت کوین

•  اتریوم هم بلاک چین مستقل خودش را دارد

مانند بیت کوین، اتریوم هم دارای بلاک چین است. اطلاعات مربوط به تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند روی بلاک چین ثبت می‌شود. بلاک چین نوعی دفتر یادداشت دیجیتال امن و تغییرناپذیر برای ذخیره‌سازی داده و اطلاعات است.

•  اتریوم هم عمومی و بدون نیاز به مجوز است

مانند بیت کوین، شبکه اتریوم هم عمومی است و همه می‌توانند از آن استفاده کنند. هرکسی می‌تواند از این شبکه برای ایجاد تراکنش یا قراردادهای هوشمند بهره ببرد، بدون اینکه نیاز باشد از جایی اجازه بگیرد. البته اگر کسی بخواهد می‌تواند روی شبکه اتریوم بسترهای خصوصی ایجاد کند، اما خود بلاک چین اتریوم شفاف، آزاد و عمومی است.

•  اتریوم هم مبتنی بر اثبات کار (استخراج) است

مانند بیت کوین، اتریوم هم مبتنی بر استخراج (ماینینگ) است. افرادی که بخواهند در فرایند ساخت بلاک شرکت کنند، باید قدرت پردازش سخت‌افزارهای کامپیوتری را برای شرکت در عملیات استخراج (ماینینگ) به شبکه اختصاص دهند و شبکه در ازای این قدرت پردازش که در نهایت باعث امنیت و تأییدشدن تراکنش‌ها خواهد شد، به استخراج‌کنندگان پاداش اهدا می‌کند.

•  همچنین بخوانید: آموزش استخراج اتریوم

البته طبق یک برنامه ازپیش‌تعیین‌شده و در طرحی به‌نام «اتریوم ۲.۰» (ETH ۲.۰)، این شبکه قرار است برای مقیاس‌پذیری بیشتر (تراکنش‌های سریع‌تر و ارزان‌تر)، به‌جای الگوریتم اثبات کار (Proof Of Work) از الگوریتم اثبات سهام (Proof Of Stake) استفاده کند. زمان دقیق پیاده‌سازی این به‌روزرسانی مشخص نیست، اما حداقل تا پایان سال ۲۰۲۰ استخراج اتریوم همچنان ادامه خواهد یافت.
در روش اثبات سهام، افراد برای مشارکت در کار اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلاک، باید اتر بخرند و در یک کیف پول به شبکه اختصاص دهند. به این ترتیب، می‌توانند در کار تأیید تراکنش‌ها مشارکت‌ کنند و واحدهای جدید ارز دیجیتال (اتر) دریافت کنند. مشارکت‌کنندگان کارمزد تراکنش‌های شبکه را برای خود برمی‌دارند. طبق این رویکرد، برای مشارکت در شبکه دیگر نیاز به خرید سخت‌افزارهای گران‌قیمت نیست.

تفاوت‌های اتریوم و بیت کوین

•  تراکنش‌های اتریوم سریع‌تر هستند

در بیت کوین به‌طور میانگین بلاک‌های حاوی تراکنش هر ۱۰ دقیقه یکبار ایجاد می‌شوند، اما در اتریوم این زمان فقط ۱۴ ثانیه است. البته در بحث سرعت تراکنش‌ها سایز بلاک هم اهمیت دارد که در بیت کوین محدود به ۱ مگابایت است. با بررسی زمان بلاک و سایز بلاک می‌توان گفت که در حال حاضر بیت کوین حداکثر ۷ تراکنش در ثانیه انجام می‌دهد، اما اتریوم می‌تواند تا ۱۶ تراکنش را در ثانیه پردازش کند. طبق وعده تیم توسعه اتریوم، این عدد در به‌روزرسانی‌های آینده می‌تواند به صدها تراکنش برسد.

•  اتریوم می‌تواند خیلی راحت قراردادهای هوشمند اجرا کند

روی بیت کوین هم می‌توان قرارداد هوشمند ایجاد کرد، اما زبان اسکریپت‌ این شبکه بسیار ابتدایی است و کار را برای توسعه‌دهندگان سخت می‌کند. روی اتریوم، خیلی سریع‌تر و راحت‌تر می‌توان کد برنامه‌نویسی پیاده‌سازی کرد. قراردادهای هوشمند اتریوم به‌‌اصطلاح «تورینگ کامل» (Turing complete) هستند؛ یعنی می‌توانند هر محاسبات و عملیاتی را که نیاز باشد، انجام دهند.

•  تعداد واحدهای اتر نامحدود خواهد بود

یکی از تفاوت‌های اصلی بیت کوین و اتریوم، تعداد واحدها (عرضه) این دو است. بیت کوین محدودیت عرضه دارد، اما اتر نامحدود عرضه خواهد شد.
طبق پروتکل بیت کوین، فقط ۲۱ میلیون واحد از این ارز دیجیتال استخراج می‌شود. در حال حاضر، ماینرهای بیت کوین در هر ۱۰ دقیقه ۶.۲۵ واحد بیت کوین از شبکه بیت کوین پاداش دریافت می‌کنند که به آن «پاداش بلاک» می‌گویند. پاداش بلاک بیت کوین هر چهار سال یک‌بار طی رویدادی به‌نام «هاوینگ» نصف می‌شود و به همین دلیل، استخراج همه بیت کوین‌ها تا سال ۲۱۴۰ طول خواهد کشید. پس از آن ماینرها فقط با کارمزد تراکنش‌ها کسب درآمد خواهند کرد.
در مورد اتریوم، هیچ محدودیتی وجود ندارد و در زمان نگارش این مطلب بیش از ۱۱۲ میلیون واحد اتر استخراج شده است. البته این به‌معنای تورم‌ افسارگسیخته در اتریوم نیست،‌ اما حامیان این پروژه معتقدند برای داشتن یک نظام پولی بی‌نقص کمی تورم لازم است. پاداش بلاک اتریوم در حال حاضر ۲ واحد اتر است و بنابراین هر ۱۴ ثانیه به‌طور میانگین ۲ اتر استخراج می‌شود و طبق این معیارها می‌توان گفت تورم سالانه اتریوم در حال حاضر حدود ۴ درصد است. در به‌روزرسانی اتریوم ۲.۰ قرار است تورم تا حد زیادی کاهش یابد و به حداقل مقدار موردنیاز برای انگیزه مشارکت‌کنندگان در شبکه برسد.

شبکه اتریوم چگونه کار می کند؟

هرچه تعداد ماینرها افزایش می‌یابد، امنیت شبکه هم بیشتر می‌شود و به این ترتیب، اعتماد به آن افزایش خواهد یافت. بنابراین، فراموش نکنید برای انجام هر تغییر در شبکه Ethereum، مشارکت‌کنندگان باید موافقت خود را اعلام کنند و بر همین اساس، هرگونه خرابکاری یا تلاش برای تغییر اطلاعات ثبت‌شده ناکام خواهد بود.

در شبکه Ethereum تعیین شده است که هر ۱۴ ثانیه بلاک‌های جدید ساخته شود. حالا ممکن است به‌عنوان مثال یک ماینر قدرتمند وارد شبکه شود و بتواند جواب معادله بلاک‌ها را در ۵ ثانیه بیابد. در این حالت، شبکه معادله ریاضی را سخت‌تر می‌کند که به آن افزایش «سختی استخراج» می‌گوییم. در حالتی که هم که تعداد ماینرها کم شود، شبکه سختی استخراج را کاهش می‌دهد تا جواب معادله به‌طور میانگین در همان ۱۴ ثانیه پیدا شود.
از آنجا که در اتریوم با کدهای کامپیوتری هم سروکار داریم، قراردادهای هوشمند Ethereum ابتدا در یک زبان سطح بالا (زبانی که آدمیزاد می‌تواند درک کند) مانند سالیدیتی نوشته می‌شوند و سپس در شبکه به بایت کد تبدیل می‌شوند. در نهایت این کدها در یک فضای مجازی به‌نام «ماشین مجازی اتریوم» به اجرا در می‌آیند. هر کامپیوتری که به شبکه اتریوم متصل شود، قرارداد هوشمند را در داخل ماشین مجازی خود اجرا می‌کند. با استفاده از ماشین مجازی، هر نوع پردازشی قابل‌اجرا است و خود شبکه اتریوم آسیبی از کدهای مخرب نخواهد دید.

اتر

اتر هم مانند بیت کوین (BTC) یک ارز دیجیتال است که می‌توان با آن به راحتی ارزش را منتقل کرد. با این حال، هدف اتر کمی با بیت کوین متفاوت است. این ارز دیجیتال برای پرداخت هزینه‌ها و به‌عنوان انگیزه‌ای برای مشارکت‌کنندگان در جهت ادامه فعالیت اتریوم ساخته شده است. اگر اتر، این دارایی کلیدی نبود، چه کسی حاضر می‌شد به‌عنوان ماینر یا مشارکت‌کننده در شبکه فعالیت کند؟ به همین خاطر است که به اتر «سوخت شبکه اتریوم» هم می‌گویند. اگر بیت کوین «طلای دیجیتال» باشد، اتر «نفت دیجیتال» است.
استفاده از خدمات شبکه اتریوم و ایجاد برنامه روی آن نیازمند پرداخت کارمزد است و این کارمزد باید به‌صورت اتر پرداخت شود. اترهایی که برای کارمزد پرداخت می‌شود، به ماینرهایی تعلق می‌گیرند که امنیت شبکه را حفظ می‌کنند.
برخلاف بیت کوین که محدود به ۲۱ میلیون واحد است، تولید اتر در حال حاضر هیچ محدودیتی ندارد. در زمان نگارش این مطلب، ۱۱۲ میلیون واحد اتر استخراج شده است. البته اگرچه تعداد واحدهای اتر نامحدود است، تولید واحدهای جدید خیلی سریع انجام نمی‌شود و تورم آن سالی حدود ۴ درصد است. قرار است در به‌روزرسانی اتریوم ۲.۰ فقط به‌اندازه نیاز شبکه اتر عرضه شود.
اتر همانند بیت کوین در صرافی‌های ارز دیجیتال خریدوفروش می‌شود و قیمت آن مدام در نوسان است. این ارز دیجیتال روی کیف پول‌ها ذخیره و منتقل می‌شود. در ادامه درباره تاریخچه قیمت اتر، کیف پول‌ها و چگونگی خرید این ارز دیجیتال می‌خوانید.

توکن ERC-20

روی شبکه اتریوم هر کسی می‌تواند برای پروژه‌های مختلف خود ارز دیجیتال مخصوص یا همان توکن بسازد. تا قبل از Ethereum برای ایجاد هر ارز دیجیتال توسعه‌دهندگان مجبور بودند یک بلاک چین مستقل بسازند.. استاندارد ERC-20 لیستی از قوانینی است که برای یک توکن باید در نظر گرفته شود تا بتواند روی اکوسیستم اتریوم ساخته شود.
پروژه‌های مختلفی که روی شبکه Ethereum  فعالیت می‌کنند، با استفاده از امکان ERC-20 می‌توانند توکن‌های خود را با نام و نماد دلخواه ایجاد کنند. هر کس امروز می‌تواند با پرداخت چند دلار کارمزد، توکن خاص خودش را بسازد، اما این توکن ارزشی ندارد چون موردمصرف و کاربردی برای آن تعیین نشده است. فقط وقتی این توکن‌ها ارزشمند می‌شوند که کاربرد داشته باشند و کسی حاضر باشد برای دریافت خدماتی، آن توکن را بخرد.
همچنین تیم توسعه پروژه‌های بلاک چینی می‌توانند قبل از راه‌اندازی بلاک چین مستقل خود، برای جذب سرمایه روی بلاک چین Ethereum توکن بسازند و در عرضه اولیه (ICO) پیش‌فروش کنند. سپس زمانی که شبکه اصلی و بلاک چین خود را ساختند، توکن‌های اتریومی را به بلاک چین خود انتقال دهند. به‌عنوان یکی از نمونه‌های بارز می‌توان به پروژه ترون اشاره کرد. این پروژه هم‌اکنون رقیب اتریوم (ETH) است،ِ اما قبل از راه‌اندازی شبکه اصلی خود، توکن‌های TRX را روی بلاک چین اتریوم عرضه کرد و پس از مستقل‌شدن آنها را به شبکه ترون منتقل کرد.
توکن‌های اتریومی (ERC-20) روی همان آدرس‌های اتریوم (ETH) قابل‌ذخیره‌سازی و انتقال هستند و برای ذخیره آنها نیاز به تهیه کیف پول جداگانه نیست. از نظر تئوری روی یک آدرس اتریوم می‌توان تمام توکن‌های مبتنی بر اتریوم را ذخیره کرد.

کیف پول‌ها

برای ذخیره اتر و توکن‌های مبتنی بر Ethereum، به نرم‌افزار یا سخت‌افزاری به‌نام «کیف پول» نیاز دارید. کیف پول را می‌توان مانند حساب بانکی در نظر گرفت که برای ذخیره، دریافت و ارسال پول کاربرد دارد.

کیف پول‌های نرم‌افزاری اتریوم (ETH) رایگان هستند و به‌راحتی می‌توانید آنها را روی گوشی‌های تلفن همراه (اندروید و iOS) یا کامپیوترهای شخصی (ویندوز، لینوکس و مک) نصب کنید. برخی از کیف پول‌ها هم تحت وب‌ هستند و دسترسی به آنها با مرورگرهای اینترنت (مانند کروم) امکان‌پذیر است. در مقابل، کیف پول‌های سخت‌افزاری که امنیت بیشتری دارند، به‌شکل فیزیکی موجود هستند و باید از فروشگاه‌های معتبر خریداری شوند.
برای اتریوم ده‌ها کیف پول با نام‌های گوناگون وجود دارد و بنابراین اگر یک سرمایه‌گذار اتریوم (ETH) یا سرمایه‌گذار توکن‌های مبتنی بر اتریوم (ETH) باشید، پیداکردن کیف پول کار سختی برای شما سخت نیست.
برای انتخاب کیف پول، به‌طور کلی مهم‌ترین معیار اعتبار است. اگر کیف پولی تعداد نصب پایینی دارد، رضایت چندانی از عملکرد آن وجود ندارد و در میان فعالان خیلی شناخته‌شده نیست، نباید در میان گزینه‌های شما باشد.
از یک آدرس اتریوم می‌توان برای اتر و تمام توکن‌های مبتنی بر اتریوم (ERC-20) استفاده کرد. به‌عنوان مثال، ارز چین ‌لینک (Chainlink) یک توکن مبتنی بر اتریوم (ETH) است. بنابراین می‌توان از یک آدرس اتریوم (ETH) برای ذخیره این توکن هم استفاده کرد.

جمع بندی

فراموش نکنید که در دنیای بلاک چین و ارزهای دیجیتال مسئولیت سرمایه هرکس با خودش است. بنابراین، ضروری است که از کیف پول‌ خود نسخه پشتیبان (بک‌آپ) بگیرید تا در صورت حذف‌شدن کیف پول، فراموشی رمز یا خراب‌شدن دستگاهی که کیف پول روی آن نصب است، بتوانید مبالغ خود را بازیابی کنید. تاکنون دسترسی به میلیون‌ها دلار سرمایه تنها به‌خاطر سهل‌انگاری در تهیه نسخه پشتیبان از دست رفته است.
کیف پول‌ها اغلب به عنوان نسخه پشتیبان به کاربر یک مجموعه ۱۲ یا ۲۴تایی از کلمات انگلیسی نمایش می‌دهند که باید آنها را در جایی امن یادداشت کنید. به این ترتیب، کاربر با آن کلمات می‌تواند به‌راحتی در هر کیف پول دیگری به دارایی‌های خود دسترسی پیدا کند. در برخی از کیف پول‌ها هم مستقیماً کلید خصوصی (Private Key) که به صورت رشته‌ای متنی از حروف و اعداد است، به کاربر ارائه می‌شود. داشتن کلید خصوصی به‌معنای مالکیت دارایی است. بعضی کیف پول‌های دیگر هم به کاربران خود یک فایل بک‌آپ ارائه می‌کنند که با استفاده از کلمه عبوری که کاربر وارد کرده است، رمزگذاری شده است.